مراتع مورد مطالعه به وسعت 5150 هکتار در منطقه چمستان نور (ارتفاعات حوزه آبخیز "واز") واقع شده است. در این مراتع بر اساس روش فیزیونومیک – فلوریستیک، 20 جامعه گیاهی تشخیص داده شد. جهت بررسی دقیق و ارتباط جوامع گیاهی با یکدیگر، از روش رسته بندی استفاده شده است. در راستای مطالعات مذکور به منظور محاسبه شاخص تشابه از روش Gleason با در نظر گرفتن مقادیر کمی (فراوانی – پوشش) و جهت تشکیل محورهای طول و عرض و تعیین مکان هر جامعه گیاهی بر روی آنها از ضابطه Beals استفاده شد. در نهایت ارتباط جوامع در یک فضای دو بعدی به نمایش گذاشته شده است. نتایج حاصل از بررسی ها حاکی از آن است که جوامع گیاهی مختلف منطقه به دلیل دارا بودن خصوصیات ویژه پوشش گیاهی اعم از فراوانی، درصد پوشش، اشکوبهای مختلف و انبوهی از هم متمایز شده و در این میان جوامع گیاهی شماره 7 و 8 به علت دارا بودن اختلاف بیش از حد از لحاظ شرایط فوق الذکر نسبت به سایر جوامع گیاهی منطقه کاملا متمایز گردیده است.

سابقه و هدف: مسئله فرسایش خاک و تولید رسوب در آبخیز می تواند مشکلات چالش برانگیزی در مسائل محیط زیستی، اقتصادی-اجتماعی ایجاد کند. آگاهی از الگوهای توزیع مکانی و زمانی فرسایش خاک، اقدامی مؤثر به منظور تعیین برنامه ها و اولویت بندی راه کارها در جهت اجرای برنامه های حفاظت خاک در سطح حوزه آبخیز است. حال با توجه به این که روش های زیستی مبتنی بر شرایط حاکم بر بوم سازگان است، اهمیت ویژه ای در مهار فرسایش خاک در مراحل ابتدایی دارد. باوجوداین، استقبال لازم از مدیریت زیستی فرسایش خاک به سبب عدم الگوی اجرایی مناسب توسط کارشناسان اجرایی صورت نگرفته است. ازاین رو، پژوهش حاضر باهدف مدیریت زیستی فرسایش در بخش مرتعی حوزه آبخیز کجور واقع در استان مازندران به سبب غلبه فرسایش توزیعی و قابل مدیریت انجام شد. مواد و روش ها: به همین منظور ابتدا واحد های کاری از تلفیق لایه های ارتفاع از سطح دریا، شیب و زمین شناسی در حوزه آبخیز کجور تعیین شد. سپس وضعیت فرسایش خاک بر اساس جدول امتیازدهی عوامل هفت گانه مدل BLM، در واحدهای کاری مرتعی بر اساس بازدید میدانی، تفسیر تصاویر ماهواره ای و نظرات کارشناسی تکمیل شد. در مرحله بعد به منظور مقایسه اندازه گیری میدانی و استفاده از داده های سنجش ازدور، نقشه شاخص سطح برگ تهیه شد. سپس منحنی آمبروترمیک و هایترگراف و نقشه اقلیمی-زیستی برای آبخیز موردمطالعه تهیه و درنهایت با استفاده از رویکرد استفاده تلفیقی از گونه های رقابتی (C)، گونه های مقاوم به تنش (S) و پیشتاز (R)، گونه های مناسب از مجموعه فهرست گونه های غالب منطقه ارائه شد. نتایج: ابتدا در مجموع 15 واحد کاری در کل حوزه آبخیز کجور مشخص و برنامه اجرایی اقدامات مدیریتی زیستی تنها در شش زیرآبخیز با غلبه پوشش مرتعی متمرکز شد. ارزیابی جدول BLM با توجه به واحد های کاری مرتعی نشان داد از بین شش واحد کاری مرتعی حوزه آبخیز کجور، سه واحد کاری در وضعیت فرسایشی کم و سه واحد کاری در وضعیت فرسایشی متوسط است. علاوه بر آن، وضعیت کلی فرسایش خاک در بخش مرتعی آبخیز مطالعاتی با امتیاز 16/37 در طبقه کم قرارگرفته است. هم چنین بررسی نقشه های سیمای فرسایش و شاخص به دست آمده حاکی از تطابق اندازه گیری های میدانی با داده های سنجش ازدور داشت. مطابق نمودار آمبروترمیک ماه های خرداد تا شهریور خشک بوده و دراین بین ماه مرداد خشک ترین ماه سال در منطقه موردمطالعه بوده است. هم چنین کشیدگی منحنی هایترگراف حاکی از دامنه تغییرات دمایی زیاد و تغییرات بارش یکنواخت تر در منطقه است. در همین راستا توزیع مساحت در چهار طبقه اقلیمی-زیستی سطح حوزه آبخیز کجور به یک میزان است و با توجه به طبقات باید برنامه ریزی و مدیریت فرسایش موردتوجه قرار گیرد. در ادامه گونه ها با توجه به رویکرد CSR شامل پولک، جاروعلفی، درمنه دشتی، شبدر قرمز و علف بره انتخاب و پهنه بندی استفاده از آن ها ارائه شد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر باهدف ارائه الگوی اقدامات مدیریتی زیستی فرسایش در بخش مرتعی حوزه آبخیز کجور انجام شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که می توان فرسایش خاک را در 40 درصد از مساحت اراضی مرتعی از طریق روش های مبتنی بر اقدامات مدیریتی زیستی مهار کرد. شایان ذکر است استفاده از اقدامات مدیریتی زیستی فرسایش نیازمند بررسی های جامع و همه جانبه ای است که می بایست با در نظر گرفتن بخش های مختلف بوم‎سازگان‎ آن را موردتوجه قرارداد.

1مشکل رسوب­زایی، انتقال رسوب، فرسایش و رسوب­گذاری از بحث­های مهم در برنامه­ریزی راهبردهای خرد و کلان آبخیزداری و مدیریت حوزه­های آبخیز است. گردآمدن رسوب در منطقه­های پایین­دست موجب بروز خسارت برون­منطقه­ای، تخریب مسیر آبراهه­ها، گل آلودگی آب مصرفی، انباشت نهرها از رسوب و کاهش ظرفیت مخازن سدها و تنگناهای زیست­محیطی بسیاری می­شود. رسوبات ناشی از فرسایش حوزه های آبخیز علاوه بر هدر رفت خاک و کم شدن حاصلخیزی، موجبات کاهش کیفیت آب را فراهم آورده و عمر مفید سدها را به­دلیل انباشت رسوبات در مخازن آن ها به خطر می اندازد. در این تحقیق تغییرات زمانی و مکانی بار رسوب معلق، در سه ایستگاه هیدرومتری سفیدچاه، گلورد و آبلو واقع در شاخه اصلی نکارود با استفاده از منحنی­های سنجه رسوب و مدل خطی رگرسیونی در محیط نرم­افزارهایMINITAB  وEXCEL  مورد بررسی قرار گرفت. همچنین به­منظور تعیین بهترین مدل، از شاخص ضریب همبستگی(R2) استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در تغییرات زمانی مدل فصلی بهار در هر سه ایستگاه با حداکثر ضریب همبستگی (89/0) به­عنوان مناسب­ترین مدل برآورد بار رسوبی معلق از بین مدل­های مورد بررسی است. در مطالعات مکانی نیز ایستگاه آبلو واقع در خروجی حوزه آبخیز نکارود دارای بیشترین میزان ضریب همبستگی (934/0) بین دبی جریان و دبی رسوب است.

زمینه و هدف: امروزه گردشگری و توسعه آن مورد توجه بسیاری از جوامع و دولت ها قرار گرفته و در حال حاضر یکی از پردرآمدترین بخش های اقتصاد جهانی می باشد. استان مازندران یکی از استان هایی که سالانه پذیرای گردشگران زیادی در سطح ملی و بین المللی است. وجود آب و هوای مناسب، منابع طبیعی بکر، جنگل ها و دریاچه خزر پتانسیل های طبیعی و با ارزشی است که این مهم را ارتقاء می دهد. روش بررسی: در پژوهش حاضر پتانسیل ها و قابلیت های توسعه اکوتوریسم در منطقه شش رودبار واقع در شهرستان سوادکوه استان مازندران با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، مطالعات میدانی انجام شد، تهیه و تکمیل پرسشنامه توسط افراد بومی و کارشناسان اداره گردشگری و کتابخانه ای شناسایی گردید. سپس با استفاده از مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه ریزی استراتژیک QSPM نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدها تهیه و اولویت بندی شدند. در نهایت استراتژی های توسعه اکوتوریسم در منطقه بدست آمد. یافته ها: یافته های حاصل نشان داد که در منطقه مورد مطالعه تعداد 28 نقطه قوت و فرصت به عنوان امکانات و مزیت ها و 19 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت ها و تنگناها دارد و نشان از توان بالای منطقه در توسعه اکوتوریسم و جذب گردشگر دارد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس جدول ماتریس مدل SWOT و مجموع امتیاز وزن دار هر کدام از استراتژی ها چنین نتیجه می شود که استراتژی های تهاجمی(SO) که بیشتر به نقاط قوت درونی و فرصت های بیرونی توجه دارند به عنوان استراتژی های بهینه در توسعه صنعت توریسم در منطقه شش رودبار باید مد نظر قرار بگیرند.

خشکسالی می تواند با کمبود منابع آبی باعث باعث بروز چالش در کشور ها گردد و اثرات آن صرفا به نواحی خشک و نیمه خشک محدود نمی شود. تحقیق حاضر سعی دارد با بررسی اثر خشکسالی هواشناسی بر تراز آب زیرزمینی گامی در جهت شناسایی وضعیت خشکسالی در حوزه آبخیز هراز بردارد. بدین منظور برای بررسی خشکسالی هواشناسی از شاخص بارش استاندارد (SPI) بر اساس داده های 15 ایستگاه باران سنجی در 6 مقیاس زمانی 3، 6، 9، 12، 18 و 24 ماهه و به منظور بررسی تغییرات تراز آب زیرزمینی بر اساس داده های سطح ایستابی 35 چاه پیزومتریک با طول دوره آماری مشترک 29 ساله (1392- 1364) استفاده شد. همه ایستگاه های باران سنجی به نوعی پدیده خشکسالی را تجربه کرده اند. عمده خشکسالی ها از نوع نزدیک به نرمال و متوسط بوده و خشکسالی شدید و خیلی شدید کمتر در منطقه رخ داده است. در این پژوهش مشخص شد که خشکسالی با یک تاخیر 3 ماهه بر منابع آب زیرزمینی اثر دارد. در این تحقیق بیشترین همبستگی بین شاخص بارش استاندارد شده و متوسط تراز آب زیرزمینی در مقیاس زمانی 24 ماهه در ایستگاه های باران-سنجی نمارستاق، میان دشت و بابلسر در سطح 95 درصد و در سایر ایستگاه های باران سنجی در سطح 99 درصد معنی دار می باشد. رابطه رگرسیونی بین SPI-24 ایستگاه های باران سنجی و متوسط تراز آب زیرزمینی نشان داد که از بین ایستگاه-های باران سنجی منطقه مورد مطالعه، ایستگاه سرخرود بیشترین سهم بارش را با ضریب تبیین 3/42 درصد از واریانس متوسط سطح ایستابی منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده و 7/57 درصد متاثر از سایر عوامل می باشد.

اکوسیستم های طبیعی همچون مراتع، دارای کارکردها و پتانسیل های اقتصادی قابل توجهی هستند که لزوم توجه به آنها در راستای دستیابی به توسعه ی پایدار اقتصادی در کشوری همچون ایران ضروری است. بر این اساس، هدف این پژوهش آن است که ارزش تفرجی کارکردهای تفریحی و حفاظتی مراتع ییلاقی حوزه آبخیز لاسم در شهرستان آمل استان مازندران به مساحت 1335 هکتار را از طریق برآورد میزان تمایل به پرداخت افراد تعیین نماید. برای همین منظور، از روش ارزش گذاری مشروط، پرسش نامه انتخاب دوگانه و الگوی کیفی لاجیت استفاده شد. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد از مدل لاجیت استفاده شده است. بر اساس روش حداکثر درست نمایی، پارامترهای مدل برآورد شده است. تعداد پرسشنامه برآورد شده برای این تحقیق 230 عدد بود که در بازه ی زمانی یکساله (96-97) تکمیل گردید. نتایج حاصل از الگوی لاجیت ارزش های بوم گردی و حفاظتی نشان داد، در هر دو برآورد، تاثیر متغیرهای پیشنهاد قیمت و تحصیلات در سطوح 5 و یک درصد احتمال خطا اثر معنی داری بر میزان تمایل به پرداخت داشتند. بعد از تخمین پارامترهای مدل نیز میانگین تمایل به پرداخت هر خانوار بازدیدکننده در هر بازدید برای حفاظت از مراتع ییلاقی لاسم 44526 ریال و برای استفاده بوم گردی 85012 ریال برآورد گردید. ارزش سالانه بوم گردی و حفاظتی هر هکتار از منطقه گردشگری لاسم به ترتیب، 2183445 ریال و 1143524 ریال محاسبه شد. ارزش کل سالانه تفریحی و حفاظتی مراتع ییلاقی لاسم نیز به ترتیب معادل 9/2 میلیارد ریال و 5/1 میلیارد ریال برآورد شد. میزان تمایل به پرداخت تقریباً 2 برابری بازدیدکنندگان برای ارزش تفریحی نسبت به ارزش حفاظتی نشان دهنده آن است که در صورت عدم استفاده مستقیم بازدیدکنندگان از این منطقه جهت تفریح، تمایل کمتری جهت پرداخت خواهند داشت. از طرفی ارزش پایین حفاظتی منطقه در مقایسه با ارزش تفریحی آن، ناشی از ناآگاهی و بی توجهی افراد نسبت به خدمات محیطی این منطقه می باشد. لذا، چنان چه سیاست گذاری های محیط زیست با آموزش و اطلاع رسانی مناسبی همراه شوند، اثری دو چندان خواهند داشت. بنابراین، توجه به آموزش و تبلیغات آموزشی به منظور ترغیب افراد به حفظ محیط زیست منطقه، بسیار حایز اهمیت خواهد بود.